شرح روش
اسکلروتراپی نوعی روش درمانی است که برای درمان عروق واریسی و وریدهای عنکبوتی استفاده می‌شود. اسکلروتراپی نوعی از درمان است که پزشک یک محلول را به طور مستقیم را به رگ‌های خونی یا رگ‌های لنفاوی تزریق میکند و باعث کوچک شدن آن‌ها می‌شود.
معمولا برای درمان واریس یا به اصطلاح رگه‌های عنکبوتی کاربرد دارد. این روش غیر جراحی است و فقط نیاز به تزریق دارد. همچنین می‌توان از آن برای درمان اختلالات عروق خونی و لنفاوی که باعث شکل نادرست این عروق میشوند، استفاده کرد.
این محلول باعث تحریک رگ و تورم آن می‌شود. این تورم جریان خون یا مایعات لنفاوی را قطع و رگ‌ها را کوچک میکند. بعد از اسکلروتراپی، رگ‌های درمان شده در طی چند هفته از بین می‌روند، اگرچه گاهی اوقات حتی می‌تواند یک ماه یا بیشتر هم طول بکشد. در برخی موارد، بیمار ممکن است به چند دوره درمان اسکلروتراپی نیاز داشته باشد.
واریس چیست؟
واریس یک نوع بیماری در رگ‌ها است که از گردش صحیح خون جلوگیری میکند. برخی از این عروق به شکل آبی یا سبز، برجسته و پیچ خورده یا به شکل طناب از زیر سطح پوست دیده میشوند اما برخی دیگر، خیلی از سطح پوست فاصله دارند و با چشم دیده نمی‌شوند.
واریسی شدن رگ‌ها دلایل متعددی دارد که برخی از آن‌ها عبارتند از سابقه خانوادگی، سن و سال، جنسیت، بارداری و هورمون‌ها، چاقی و اضافه وزن و نداشتن فعالیت جسمانی. ایستادن به مدت طولانی در طول روز، افزایش وزن یا بارداری می‌تواند فشار بسیار زیادی را به رگ‌ها وارد کند.
دلایل انجام روش
اسکلروتراپی اغلب برای درمان واریس استفاده می‌شود. وریدهای واریسی همچنین به عنوان نارسایی مزمن وریدی شناخته میشوند.
اسکلروتراپی همچنین برای معالجه برخی بیماری‌های دیگر استفاده می‌شود، از جمله:
- ضعف عروق لنفاوی
عروق لنفاوی، عروق‌هایی هستند که مایع لنفاوی را حمل کرده و به سیستم ایمنی بدن در مبارزه با عفونت‌ها کمک میکند.
- بواسیر
بواسیر وقتی رخ می‌دهد که رگ‌های خونی، اطراف روده را متورم و تحریک می‌کنند و باعث درد و اختلال در دفع مدفوع می‌شود. اسکلروتراپی ممکن است در صورت عدم موفقیت سایر درمان‌ها برای بواسیر مورد استفاده قرار گیرد. اسکلروتراپی برای درمان بواسیر معمولا در مواردی که بواسیر کوچک و خارجی باشد، استفاده می‌شود.
- هیدروسل
هیدروسل رشد ناسالم مایعات در یک حفره بدن است. هیدروسل در بیضه‌ها متداول هستند.
بسته به اندازه رگ‌های آسیب دیده، اسکلروتراپی می‌تواند برای درمان واریس و عنکبوت در مناطق زیر استفاده شود :
- پا
- ران
- مقعد
- مچ پا
- کشکک زانو
- صورت (اغلب طرفین بینی)
پزشکان به زنان باردار و شیردهی که قصد دارند این روش درمانی را انجام بدهند توصیه می‌کنند تا پایان دوره شیردهی و یا بارداری خود از انجام آن خودداری کنند.
آمادگی پیش از انجام روش
قبل از اسکلروتراپی، پزشک معاینه بدنی را انجام می‌دهد و تاریخچه پزشکی بیمار را بررسی میکند. برای انجام معاینه جسمی، پزشک رگ‌های درگیر و هر نوع بیماری زمینه‌ای عروق خونی بیمار را بررسی میکند.
پزشک برای بررسی سابقه بیماری‌های فرد ممکن است در مورد وجود آلرژی، درمان قبلی واریس و نتایج درمانی، سوابق بیماری، سوابق مصرف دارو و … سوالاتی بپرسد.
همچنین بسته به نوع رگ‌های درگیر شده، پزشک ممکن است سونوگرافی از رگ‌های پاهای بیمار را توصیه کند. سونوگرافی یک روش بدون درد است که از امواج صوتی برای تولید تصاویر از ساختارهای داخل بدن استفاده میکند.
افراد قبل از عمل باید دستورالعمل پزشک را رعایت کنند و برای پیشگیری از تحریک پوست از تراشیدن یا استفاده از هر نوع لوسیون بر روی پاها خودش خودداری کند و حتی بعد از انجام جراحی، تا زمان بهبودی کامل محل تزریق، از لوسیون استفاده نکند.
علاوه بر آن بیمار باید برای انجام راحت‌تر جراحی، لباس مناسب و گشاد بپوشد به نحوی که پاهای فرد به راحتی در معرض دید باشند. اسکلروتراپی به طور معمول در مطب پزشک انجام می‌شود و به بی‌هوشی نیازی ندارد و به طور کلی کمتر از یک ساعت زمان می‌برد.
نحوه انجام روش
برای این روش، بیمار روی پشت خود دراز کشیده و پاهای خودش را کمی بلند میکند. پزشک بعد از از تمیز کردن ناحیه مورد نظر با الکل، با استفاده از یک سوزن ریز به آرامی یک محلول را به رگ‌های بیمار تزریق میکند.
محلول مایع یا فوم باعث می‌شود که دیواره‌های ورید تزریق شده بسته نشوند، بنابراین خون به رگ‌های آلوده هدایت نمی‌شود. با گذشت زمان، بدن رگ آسیب دیده را جذب میکند و باعث می‌شود کمتر دیده شود و ناراحت کننده باشد.
براساس اندازه رگ یا رگ‌های تحت درمان، ممکن است به جلسات درمانی بیشتری نیاز باشد. برخی از محلول‌ها حاوی بی‌حسی موضعی به نام لیدوکائین هستند. سرانجام، ورید تبدیل به بافت زخم شده و ناپدید می‌شود.
فوم بر روی رگ‌های بیشتری تاثیر می‌گذارد. برخی از افراد هنگام وارد شدن سوزن به داخل رگ گرفتگی جزئی را تجربه می‌کنند. در صورت نشت محلول از ورید به بافت اطراف، ممکن است درد ایجاد شود.
پس از برداشتن سوزن، پزشک محل را ماساژ می‌دهد تا خون از رگ تزریق شده خارج شود و محلول را پراکنده کند. پزشک یک پد فشرده سازی را بر روی محل تزریق قرار می‌دهد. تعداد تزریق بستگی به تعداد و اندازه رگ‌های تحت درمان دارد.
عوارض احتمالی
اسکلروتراپی می‌تواند منجر به بروز برخی عوارض جانبی احتمالی شود. برخی از عوارض جانبی که ممکن است در محل تزریق رخ دهند، عبارتند از:
- کبودی
- قرمزی
- زخم‌های پوستی کوچک
- پوست تیره به صورت خط یا لکه
- مناطق قرمز رنگی که در اطراف محل‌های تزریق ظاهر می شوند بلند شده است.
تمام این عوارض جانبی باید طی چند روز فروکش کنند. خطوط قهوه‌ای یا لکه‌های قهوه‌ای نیز می‌توانند در نزدیکی منطقه درمان ایجاد شوند. برخی از عوارض جانبی ممکن است ماه‌ها یا حتی سال‌ها طول بکشد تا کاملا از بین بروند.
- واکنش آلرژیک: در برخی مواقع این امکان وجود دارد که بیمار نسبت به محلول مورد استفاده برای درمان، آلرژی داشته باشد، اما این موارد به ندرت رخ می‌دهد.
نتایج قابل انتظار
بیمارانی که برای درمان رگ‌های واریس کوچک یا بزرگ تحت درمان قرار می‌گیرند معمولا انتظار دارند که در سه تا شش هفته نتایج قطعی روند درمانی خود را ببینند. اما واقعیت این است که درمان رگ‌های بزرگتر ممکن است سه تا چهار ماه برای نتیجه‌گیری بهتر طول بکشد و حتی فرد به چندین بار درمان در طول این مدت نیاز داشته باشد.
رگ‌هایی که به درمان پاسخ می‌دهند عموما برنمی‌گردد، اما ممکن است رگ‌های جدید ظاهر شوند. پزشک احتمالا یک ماه بعد از عمل، یک معاینه دیگر را برای بررسی وضعیت بیمار توصیه میکند تا تشخیص دهد که نیازی به جلسات بعدی درمان دارد و یا ندارد. به طور کلی، بیمار باید برای انجام جلسه اسکلروتراپی بعدی حدود شش هفته صبر کند.